Huwelijk van stadhouder Willem V
door Aad Kleijweg
Willem V prins van Oranje-Nassau werd op 8 maart 1748 geboren. Hij was de zoon van Willem IV prins van Oranje-Nassau en Anna van Hannover. Toen hij 3 jaar was overleed zijn vader. Hij volgde zijn vader op waarbij zijn moeder als gouvernante (regentes) optrad. De militaire functies werden waargenomen door Lodewijk Ernst hertog van Brunswijk-Wolffenbüttel ook wel de dikke hertog genaamd. Deze hertog had veel invloed ook toen de prins al meerderjarig was. Toen dit in 1784 bekend was moest de dikke hertog het veld ruimen. Willemina prinses van Pruisen. Voluit Frederica Sophia Wilhelmina werd 7 augustus 1751 geboren. Willem V prins van Oranje-Nassau en Wilhelmina prinses van Pruisen stapte 4 oktober 1767 in het huwelijksboot je. Aanvankelijk had men hoge verwachtingen van Willem V, maar langzamerhand bleek de prins niet opgewassen was voor zijn ambten.
Tijdens de 4e Engelse oorlog werd hij verdacht teveel sympathie te hebben voor de Engelsen wat er toe leidde dat men spotprenten van hem ging maken. Onder druk van de opkomende patriottenbeweging werd hem door de Staten van Holland het commando over het Haagse garnizoen ontnomen. In 1786 vertrok de stadhouder beledigd weg uit Den Haag en leefde in ballingschap in Nijmegen op burcht Het Valkhof. Door zijn vrouw Wilhelmina die de hulp van haar broer inschakelde werd de prins met behulp van de Pruisische troepen in zijn waardigheden hersteld. In 1788 keerde de stadhouderlijke familie terug in Den Haag. Dit was van korte duur want de Fransen waren in oorlog vanaf 1793 met de republiek om het in 1795 in te nemen. De prins vertrok met zijn beidde zoons naar Engeland wat tevens een nieuwe stadhouderloze tijd inluidde. De prins is nooit meer teruggekeerd in de Nederlanden. Na 1801 vestigde prins en zijn vrouw zich in de Nassause landen in kasteel Oranienstein. Willem V is in 1806 overleden en later in 1985 werd hij bijgezet in de grafkelder in de Nieuwe Kerk te Delft. Zijn vrouw Wilhelmina is in 1820 overleden.
Pijpenmakers grepen vaak de gelegenheden aan van een belangrijke gebeurtenis om daar een pijp vanuit te brengen. Als voorbeeld tonen we hier het pijpje wat gemaakt is ter gelegenheid van het huwelijk van stadhouder Willem V men zijn Willemina prinses van Pruisen. Dit pijpje is uitgebracht door de Gorinchemse pijpenmaker Wouter Groeneberg. Er bestaat ook nog een variant van dit pijpje waarbij de B het derde initiaal van Wouter Groenenberg links van de prins in spiegelschrift geplaatst is.
Beschrijving van de pijpenkop:
Het is een ovoide model met op de linkerzijde staand Willemina prinses van Pruisen met links en rechts van haar de initialen WG van de Gorinchemse pijpenmaker Wouter Groeneberg. Boven haar lezen we de tekst FREDERICA.SOPH:WILHEL. Links zien we stadhouder Willem V staan met boven hem de tekst WILH: DE: V: PRINS: V: ORANIE. Opzij van de hiel zien we de letter W wat we wel vaker zien bij pijpjes van de pijpenmaker Wouter Groeneberg. Opvallend is dat de kleding die gedragen wordt dezelfde is als op de schilderijen boven.
1a. Aad Kleijweg
1b. -
2a. Ovoide
2b. Prinses Frederica Sophia Wilhelmina + de intialen WG / Stadhouder Willem V
2b. Tekst: FREDERICA.SOPH:WILHEL / Tekst: WILH: DE: V: PRINS: V: ORANIE
2c. - / W
2d. -
2e. Ongeglaasd
2f. Gebotterd
2g. Geen radering rondom de ketelrand
2h. -
3a. -
3b. -
3c. -
4. 1767
5. Gorinchem
6. Wouter Groenenberg
7. [1. Blz. 70 Afb. 6 tem 3] [2. Blz. 223 Afb. 842, 842a]
Literatuur:
[1] J. van der Meulen, J.P. Brinkerink en P. von Hout Tabakspijpennijverheid in Gorinchem
[2] Krommenhoek, W. en A. Vrij, z.j. (1986). Kleipijpen. Amstelveen